Dowiedz się, jaką rolę odgrywają rodzaje niepełnosprawności w obszarze społecznym?

Poszczególne rodzaje niepełnosprawności niosą za sobą inne konsekwencje oraz sprawiają, że osoba z określonym typem wymaga zupełnie innej pomocy oraz rozwiązań. W przestrzeni publicznej zrozumienie czym jest konkretna niepełnosprawność, jest podstawą do stworzenia włączającego społeczeństwa otwartego na różnorodność. Wiedza na ten temat pozwoli Ci lepiej wspierać osoby z niepełnosprawnościami niezależnie od tego, czy jesteś nauczycielem, pracodawcą, pracownikiem, rodzicem lub opiekunem, czy być może sam jesteś dotknięty dysfunkcją i chcesz realizować swoje uprawnienia.

Poznaj 6 głównych kategorii niepełnosprawności i dowiedz się, jak wpływają one na różne obszary życia. Od adaptacji miejsca pracy, poprzez dostosowanie metod nauczania, aż po zapewnienie dostępności budynków publicznych – zrozumienie specyfiki każdej z tych kategorii jest kluczem do efektywnego wsparcia i integracji osób niepełnosprawnych.

Jak definiować niepełnosprawność?

Niepełnosprawność możesz rozumieć na różne sposoby, zależnie od kontekstu, w którym jest omawiana – medycznym, prawnym, społecznym, czy zawodowym. Każde z tych podejść skupia się na różnych aspektach ograniczeń, z którymi spotykają się osoby niepełnosprawne.

Niepełnosprawność oznacza zmniejszone możliwości fizyczne, psychiczne, intelektualne lub sensoryczne. By mówić o dysfunkcji, muszą one przez dłuższy okres utrudniać osobie wykonywanie podstawowych czynności lub pełne uczestnictwo w życiu społecznym.

W codziennym życiu możesz spotkać zarówno wrodzone, jak i nabyte formy niepełnosprawności. Te drugie mogą być skutkiem chorób, wypadków lub naturalnego procesu starzenia się. Stopień tych ograniczeń może się istotnie różnić. Zauważysz znikome utrudnienia lub poważne uszkodzenia organizmu sprawiające, że osoba staje się niesamodzielna i wymaga stałej pomocy. Niektóre niepełnosprawności są niewidoczne z zewnątrz.

Jak można klasyfikować rodzaje niepełnosprawności?

Niepełnosprawność możesz ująć w 6 głównych kategoriach, zależnie od przyczyn dysfunkcji i obszaru ograniczeń. Możesz mieć do czynienia z:

1. Niepełnosprawnością intelektualną,
2. Niepełnosprawnością psychiczną,
3. Niepełnosprawnością komunikacyjną,
4. Niepełnosprawnością sensoryczną,
5. Niepełnosprawnością ruchową,
6. Niepełnosprawnością psychofizyczną.

Pamiętaj, że różne rodzaje niepełnosprawności mogą występować samodzielnie lub w kombinacjach. Wiele niepełnosprawności obejmuje kilka obszarów jednocześnie.

Niepełnosprawności intelektualne

Dotyczą osób z ograniczeniami w funkcjonowaniu poznawczym oraz zdolnościach umysłowych. Te dysfunkcje wpływają na zdolność do nauki oraz trudności w adaptacji do podstawowych wymagań. Przyczyny tego rodzaju dysfunkcji obejmują czynniki genetyczne, wady wrodzone, powikłania chorób i zakażeń, uszkodzenia mózgu oraz demencję.

Niepełnosprawności psychiczne

Objawiają się zaburzeniami zachowania oraz trudnościami w regulacji emocji lub myślenia. Jako przyczynę możesz uznać wszelkie zaburzenia osobowości, demencje, różne choroby psychiczne, takie jak depresja, schizofrenia, nerwica, zaburzenia lękowe i zaburzenia afektywne.

Niepełnosprawności komunikacyjne

Oznaczają problemy w komunikacji wynikające z dwóch głównych przyczyn. Pierwszą są problemy z mówieniem spowodowane uszkodzeniami mózgu lub wadami narządu mowy, takimi jak jąkanie się, wady języka lub strun głosowych, stany po operacji krtani, stan po tracheotomi. Drugą przyczyną mogą być problemy w komunikacji werbalnej i niewerbalnej powiązane z wadliwymi procesami w mózgu jak afazja, autyzm czy mutyzm.

Niepełnosprawności sensoryczne

Dotyczą narządów zmysłów — słuchu i wzroku. Najczęstsze konsekwencje uszkodzeń zmysłów są spowodowane chorobą lub urazem i prowadzą do niedosłuchu, głuchoty, niedowidzenia lub ślepoty. Niektóre osoby mogą być głuchoniewidome.

Niepełnosprawności ruchowe

Wiążą się z trudnościami w poruszaniu się, takimi jak problemy z chodzeniem, koordynacją ruchową oraz innymi ograniczeniami w aktywności fizycznej. Przyczyny tego typu dysfunkcji to najczęściej: urazy, paraplegia, tetraplegia, hemiplegia, amputacje, schorzenia neurologiczne, MPD, choroby reumatyczne i zwyrodnienia.

Niepełnosprawności psychofizyczne

Są związane z przewlekłymi chorobami somatycznymi Objawiają się zmianami narządowymi oraz wpływem przewlekłej choroby na psychikę. Przyczynami są w tym przypadku przewlekłe schorzenia różnych układów, takich jak układ pokarmowy, krążenia, oddechowy, nerwowy, moczowo-płciowy, a także choroby zakaźne, odzwierzęce i nowotwory.

Jaki jest związek między rodzajem a symbolem niepełnosprawności?

Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności oraz orzeczenia o niepełnosprawności zawierają 12 symboli, które identyfikują rodzaj uszkodzenia lub choroby, ale nie wskazują ich źródeł. Symbole te mogą pomóc Ci szybko zrozumieć, z jakim typem niepełnosprawności masz do czynienia i służą celom administracyjnym. Natomiast rodzaje niepełnosprawności uwzględniają bardziej szczegółowy podział, biorą pod uwagę konkretne schorzenia, urazy czy zaburzenia oraz obszary, których dotyczą oraz konsekwencje, z którymi zmagają się osoby z danym typem dysfunkcji.

Jakie jest praktyczne znaczenie rodzajów niepełnosprawności?

• Wpływają na przystosowanie miejsc i stanowisk pracy
  Jako pracodawca, masz obowiązek dostosować miejsce pracy do specyficznych potrzeb swoich pracowników. Rodzaj ich niepełnosprawności determinuje, jakie zmiany będziesz musiał koniecznie wdrożyć. Na przykład, osoba na wózku inwalidzkim potrzebuje głównie eliminacji barier architektonicznych, podczas gdy osoba z niepełnosprawnością słuchu może wymagać pętli indukcyjnej lub obecności w firmie tłumacza języka migowego.
• Mają znaczenie w praktyce edukacyjnej
  Jeśli jesteś nauczycielem lub pedagogiem, musisz dostosować metody i technologie nauczania do potrzeb uczniów z różnymi niepełnosprawnościami. Niektóre dzieci będą potrzebowały specjalnych materiałów edukacyjnych, inne z kolei specyficznych technik nauczania, aby mogły skutecznie przyswajać wiedzę.
• Powodują konieczność dostępu do usług w sferze publicznej
  Pracując w instytucji publicznej, musisz zapewnić dostępność usług oraz budynków. Rodzaj niepełnosprawności osób odwiedzających Twoją placówkę określa, jakie zmiany należy wprowadzić. Na przykład, osoby na wózkach inwalidzkich potrzebują ramp i wind, natomiast osoby niedowidzące mogą potrzebować oznaczeń na drzwiach lub klapka w alfabecie Braille’a oraz kontrastową oznaczonych schodów.
• Są bazą rozwiązań prawnych
  Gdy masz wpływ na tworzenie prawa, znajomość różnych rodzajów niepełnosprawności jest Ci niezbędna, aby przepisy były odpowiednie dla osób niepełnosprawnych. Jednocześnie będąc osobą niepełnosprawną i znając swoje ograniczenia, możesz lepiej korzystać z przysługujących Ci praw, ulg i przywilejów.
• Nadają kierunek wsparciu społecznemu
  Rodzaj niepełnosprawności często determinuje dostęp do określonego wsparcia. Na przykład, istnieją dofinansowania i prawa pracownicze powiązane z określonymi typami niepełnosprawności, karta parkingowa jest dostępna dla niektórych rodzajów niepełnosprawności itp.

Kto powinien znać rodzaje niepełnosprawności?

Wiedza rodzajach niepełnosprawności jest potrzebna niemal wszystkim, by nasze społeczeństwo było przyjazne i wyłączające wszystkich ludzi. Jeśli chcesz, by każdy człowiek był traktowany na równi bez względu na swoje ograniczenia lub pochodzenie czy inne cechy, dąż do tego, abyś rozumiał, czym jest niepełnosprawność. Wiedza ta będzie najbardziej przydatna:

• Osobom niepełnosprawnym,
• Opiekunom i członkom rodziny niepełnosprawnych dzieci i dorosłych,
• Przedstawicielom służb medycznych oraz terapeutom,
• Pedagogom, nauczycielom i wszystkim pracownikom szkolnictwa,
• Pracodawcom,
• Pracownikom instytucji pomocowych,
• Przedstawicielom organizacji pozarządowych,
• Członkom rządu i samorządów,
• Wszystkim, którzy mają wpływ na kształtowanie środowisk i społeczeństw.

Krótko o znaczeniu rodzajów niepełnosprawności w praktyce

W naszym artykule omówiliśmy różne rodzaje niepełnosprawności, które można sklasyfikować w 6 głównych kategorii:

• niepełnosprawności intelektualne,
• niepełnosprawności psychiczne,
• niepełnosprawności komunikacyjne,
• niepełnosprawności sensoryczne,
• niepełnosprawności ruchowe,
• niepełnosprawności psychofizyczne powiązane z przewlekłymi chorobami somatycznymi.

Każda z tych kategorii wiąże się z innymi wyzwaniami i potrzebami, które należy uwzględniać, aby zapewnić osobom niepełnosprawnym pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Istotne jest, abyś zrozumiał specyfikę każdego rodzaju niepełnosprawności i wdrażał odpowiednie rozwiązanie, w zależności kim jesteś, poprzez prawidłowe dostosowanie środowiska pracy, nauki oraz miejsc publicznych do tych potrzeb.

Wiedza o rodzajach niepełnosprawności ma istotne znaczenie w wielu aspektach życia. Pracodawcy muszą tworzyć odpowiednie warunki pracy, eliminując bariery i promując włączenie osób niepełnosprawnych. W edukacji nauczyciele powinni dostosowywać metody nauczania, aby wspierać rozwój uczniów z różnymi niepełnosprawnościami. Instytucje publiczne muszą zapewniać dostępność budynków i usług dla wszystkich. Specjaliści medyczni i terapeuci, znając różne rodzaje niepełnosprawności, mogą skuteczniej leczyć i wspierać swoich pacjentów. Ponadto rządy i samorządy, tworząc przepisy prawne, powinny uwzględniać potrzeby osób niepełnosprawnych, a społeczeństwo powinno dążyć do eliminacji stereotypów i barier, budując włączające środowisko dla wszystkich.