Urlop na żądanie, kiedy przysługuje
Potrzebujesz nagle dnia wolnego w pracy? W artykule postaramy się rozwiać wątpliwości związane możliwościami, jakie daje urlop na żądanie. Przeczytaj, aby dowiedzieć się, kiedy i ile dni wolnego możesz wziąć bez planowania wcześniej.
Co to jest urlop na żądanie?
Definicja urlopu na żądanie jest określona przez kodeks pracy, w artykule 167 ustęp 2. Jest to wyjątkowy rodzaj urlopu, o który nie musimy wnioskować wcześniej. Trzeba go zgłosić najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu na żądanie.
W ciągu roku mamy możliwość skorzystania z 4 takich dni. Limit obowiązuje pracownika również wtedy, gdy pracuje u więcej niż jednego pracodawcy i w niepełnym wymiarze godzin, np. na pół etatu.
Czy urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego?
W kodeksie pracy wyróżniamy takie rodzaje urlopów jak: urlop bezpłatny, wypoczynkowy, wychowawczy i okolicznościowy.
Urlop na żądanie jest liczony jako część urlopu wypoczynkowego. Z drugiej jednak strony nie zwiększa wymiaru naszego normalnego wymiaru dni wolnych. Niewykorzystany urlop nie jest brany pod uwagę w kolejnym roku kalendarzowym.
Dodatkowo warto pamiętać, iż jeśli w danym roku wykorzystamy urlop wypoczynkowy w całości – 20 lub 26 dni, tracimy prawo, aby zgłosić urlop na żądanie.
W przypadku braku ciągłości pracy, kiedy nie mamy jeszcze pełnej puli urlopu wypoczynkowego, urlop na żądanie pracownika można zgłosić w takim wymiarze, jaki nam już przysługuje.
Czy urlop na żądanie jest płatny?
Jak zostało wyżej wspomniane, urlop na żądanie jest specjalnym rodzajem urlopu wypoczynkowego. Jeśli więc pracownik go otrzyma, będzie mu przysługiwać 100% wynagrodzenia. Pracodawca nie jest obowiązany udzielić urlopu, którego nie było w planie urlopów.
Kiedy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Zgodnie z kodeksem pracy, pracodawca ma prawo przyznać dzień wolnego pracownikowi, który nie nabył do tego prawa w danym roku kalendarzowym. Regulamin pracy pozwala jednak na nieprzyznanie urlopu.
Odmowa pracodawcy jest uzasadniana najczęściej na dwa sposoby:
pracownik wyczerpał już limit łączny wykorzystanego urlopu,
pracodawca przedstawił racjonalne argumenty, że nieobecność pracownika ma wpływ na dobro zakładu pracy.
Drugi powód sprawia, że pracodawca może również odmówić udzielenia urlopu na żądanie, grupie osób, jeśli chcą one wziąć go w tym samym czasie oraz w sytuacji wzmożonych braków kadrowych spowodowanych urlopami bądź na przykład sezonem grypowym.
Choć nie jest to obowiązek pracodawcy, to nie może on nie wyrazić zgody na urlop na żądanie pracownika bez uzasadnienia stanowiska. Bezpodstawna odmowa udzielenia urlopu może się wiązać z nałożoną na zakład pracy karą grzywny, o której mówi kodeks pracy.
Czy urlop na żądanie należy się każdemu?
Urlop na żądanie przysługuje pracownikowi, któremu należy się urlop wypoczynkowy. Nie dotyczy to osób zatrudnionych na umowę zlecenie, czy umowę o dzieło. Wymiar urlopu zależy od długości stażu pracy i nie zwiększa się wraz ze zwiększeniem liczby pracodawców.
W przypadku odmowy udzielenia urlopu pracownik powinien jak najszybciej, stawić się ponownie w pracy. Nieuzasadniona nieobecność bez zgody pracodawcy może skończyć się nawet zwolnieniem dyscyplinarnym.
Urlop na żądanie wniosek — kiedy i jak zgłosić?
Urlop na żądanie musi być zgłoszony najpóźniej w chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy. Jak jednak złożyć wniosek w nagłej sytuacji?
Otóż pracownik nie ma takiego obowiązku. Możesz zgłosić urlop e-mailem lub nawet SMS-em. Najlepiej wysłać taką wiadomość, dzień przed planowanym terminem wzięcia wolnego. Późniejsze zgłoszenie wniosku może wiązać się z odmową, jeśli nie będziemy mieć dobrego powodu na niestawienie się w firmie.
Obie formy zgłaszania urlopu na żądanie stanowią pisemny dowód, iż wniosek został złożony. Przy okazji warto zaznaczyć, iż nie ma obowiązku podawania powodów, dla których, właśnie w tym czasie bierzemy urlop na żądanie. Informacja taka jest dobrowolna. Może mieć jednak wpływ na decyzję pracodawcy o przyznaniu dnia wolnego.
W niektórych interpretacjach Sądu Najwyższego możemy dowiedzieć się, że można ustalić inne zasady, niż określone w artykule 167 kodeksu pracy. Regulamin firmy może przewidywać późniejsze zgłoszenie wniosku. Indywidualne ustalenia powinny być korzystne dla pracownika.
Urlop na żądanie wzór
Poniżej zamieszczamy ściągawkę dla tych, którzy mimo wszystko chcą złożyć oficjalny wniosek w wersji papierowej. Pismo takie oprócz daty powinno zawierać:
imię i nazwisko pracownika,
adres mailowy,
stanowisko osoby wnioskującej,
imię i nazwisko lub nazwę firmy,
informację o tym, że korzystamy z przysługującego nam dnia wolnego w ramach urlopu na żądanie,
termin urlopu — data i długość trwania,
uzasadnienie, jeśli uznamy to za stosowne,
własnoręczny podpis.
Wolne na żądanie a choroba
Co zrobić w sytuacji gdy, korzystamy z urlopu na żądanie i w trakcie zaczynamy chorować? Procedura wygląda tak, jak w przypadku innych urlopów. Na czas choroby dostajemy zwolnienie lekarskie, a dni te zostają przywrócone do puli dni wolnych w danym roku. Możemy zatem wziąć urlop na żądanie w późniejszym terminie, ale przed upływem czasu na wybranie dni wolnych w roku kalendarzowym.
Kacowe urlop
Jest to jedna z najbardziej potocznych nazw urlopu na żądanie. Urlop ten po raz pierwszy trafił do przepisów kodeksu pracy dnia 26 czerwca 1974 roku. Od czasu jego ustanowienia podlegał różnym–skutecznym lub nieskutecznym próbom nowelizacji.
Jedną z nich był pomysł, aby pracownik miał prawo do jednorazowego wzięcia wyłącznie jednego dnia urlopu. Co w zamyśle postulujących tę zmianę miało zapobiec wykorzystywaniu przez grupę osób tego typu urlopu jako ukrytej formy strajku.
Ta postulowana zmiana nie weszła jednak w życie. Nadal możemy wybrać wszystkie cztery przysługujące dni urlopu na żądanie jednorazowo i dzięki temu, spokojnie wypocząć po chorobie, ataku migreny, czy też wyżej wspomnianym kacu.
Urlop na żądanie w pierwszym miesiącu pracy
Warto sobie postawić pytanie:
„Jeśli aktualna praca jest moją pierwszą pracą w życiu, to czy mam prawo wystąpić z wnioskiem o udzielenie urlopu na żądanie?”
Pracownik otrzyma taki urlop, jeśli wcześniej nabył prawo do urlopu wypoczynkowego, i nie zdążył wykorzystać go w całości. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w danym roku kalendarzowym nabywa prawa do 1/12 wymiaru urlopu z każdym kolejnym przepracowanym miesiącem.
Łatwo wyliczyć, że już po pierwszym miesiącu przysługuje nam jeden pełny dzień wolny. Pracownik zatrudniony trzy miesiące nabywa prawo do 5 dni urlopu wypoczynkowego, a co za tym idzie, ma prawo skorzystać z 4 dni urlopu na żądanie.
Czy można wziąć urlop na żądanie dzień po dniu?
Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę może zawnioskować o udzielenie urlop na żądanie. Może wykorzystać go w całości lub w części. Aby tak się stało, pracownik potrzebuje tylko o taki urlop skutecznie zawnioskować.
Powody wnioskowania o urlop na żądanie są bardzo różne. Jeśli potrzebujemy więcej niż jednego dnia z rzędu, to musimy zadbać o dobro firmy. Trzeba zgłosić potrzebę odpowiednio wcześniej, w momencie pozwalającym pracodawcy znaleźć zastępstwo, na czas naszej nieobecności. Forma wnioskowania w zasadzie nie jest istotna. Może być to nawet prośba wyrażona ustnie, gdyż kodeks pracy tego nie określa. Warto jednak pamiętać, że pisemna forma, jest dowodem, iż taki wniosek złożyliśmy. Takiego urlopu pracodawca nie zakwestionuje.
Odmowa urlopu na żądanie
Wielu osobom wydaje się, że urlop w wybranym terminie po prostu im się należy. Nie jest to prawdą. Odmowa przyznania urlopu przez pracodawcę jest możliwa. Co więcej, Sąd Najwyższy w 2005 roku wydał wyrok, zgodnie z którym pracodawca może więcej, niż tylko sprzeciwienie się urlopowi pracownika. W sytuacji, gdy nie nastąpiło wcześniejsze złożenie wniosku, można uznać, że niestawienie się pracownika w pracy przynosi szkody dla firmy.
Uprawnia to do zażądania obecności pracownika w danym czasie w zakładzie pracy. Jeśli pracownik mimo to rozpocznie urlop, może to być traktowane, jako odmowa wykonania polecenia służbowego. Według Państwowej Inspekcji Pracy jest to rażące naruszenie obowiązków pracowniczych.
Pracownik jednak ze swojej perspektywy może taką odmowę odebrać jako naruszenie swoich praw pracowniczych (art. 282 par. 1 pkt 2 k.p.). Co powoduje, iż pracodawcy korzystają z tej możliwości niezwykle rzadko i tylko w bardzo szczególnych i uzasadnionych przypadkach. Wówczas przydają się też uzasadnienia podjętych decyzji. Mogą one zaważyć na ostatecznym rozwiązaniu sprawy.
Podsumowanie: urlop na żądanie przysługuje pracownikowi, któremu należy się urlop wypoczynkowy. Dzień urlopu na żądanie nie musi być poprzedzony wnioskiem — wystarczy e-mail lub SMS w dniu rozpoczęcia urlopu.
Urlop na żądanie jest płatny w 100% i jest częścią urlopu wypoczynkowego. Jego wymiar jest stały i nie zależy od naszego wymiaru pracy. Przysługuje on również osobom będącym na okresie próbnym i mającym umowę na czas określony oraz pracującym w niepełnym wymiarze etatu. Urlop ten nie przechodzi automatycznie na rok następny. Mogą z niego skorzystać osoby zatrudnione wyłącznie na umowę o pracę.